Domy bez pozwolenia na budowę i projekty za złotówkę? Architektom ten pomysł nie przypadł do gustu

Możliwość postawienia nieruchomości mieszkalnej do 70 mkw. bez konieczności starania się o pozwolenie jest jednym z kluczowych założeń nowego rządowego programu. Ma to przyspieszyć budowę tzw. systemem gospodarczym oraz obniżyć jej koszty. Oprócz zminimalizowania formalności „Polski Ład” zakłada również stworzenie ogólnodostępnej bazy projektów domów spełniających te wymagania. Jak można było się domyślać, wzbudziło to wiele kontrowersji w środowisku projektantów.

Nowelizacja prawa budowlanego, a prawo unijne

Izba Architektów RP wydała oświadczenie, w którym argumentuje, że „Wprowadzenie do domeny publicznej darmowych projektów budowlanych domów jednorodzinnych
o powierzchni zabudowy do 70 m², spowoduje ograniczenie lub wyłączenie możliwości prowadzenia przez projektantów działalności gospodarczej w tym segmencie rynku usług projektowych oraz stanowić będzie ingerencję instytucji państwa w rynek projektowania, a tym samym będzie prowadzić do jego zmonopolizowania i niedozwolonej pomocy publicznej. Naruszona zostanie tym samym zasada konkurencji w stosunku do podmiotów wykonujących działalność gospodarczą”.

Zauważa również, że takie działanie jest jawnym łamaniem prawa i powołuje się na artykuł 56 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, który mówi o zakazie ograniczeń w swobodnym świadczeniu usług. Można w nich przeczytać, że „w ramach poniższych postanowień ograniczenia w swobodnym świadczeniu usług wewnątrz Unii są zakazane w odniesieniu do obywateli Państw Członkowskich mających swe przedsiębiorstwo w Państwie Członkowskim innym niż Państwo odbiorcy świadczenia”.

Pozorna oszczędność i wątpliwości co do bezpieczeństwa

Architekci zwracają także uwagę na fakt, że projekty pochodzące z rządowej bazy z dużym prawdopodobieństwem będą chętniej przyjmowane przez urzędy. Wywoła to społeczne przekonanie, że są one lepsze i bezpieczniejsze, choć w rzeczywistości może być zupełnie odwrotnie. „Państwowe projekty” nie powstaną we współpracy z klientem, nie będą brały pod uwagę jego potrzeb, uwarunkowań geotechnicznych ani prawnych, kontekstu kulturowego czy ładu przestrzennego. W rezultacie może się okazać, że zupełnie nie spełniają oczekiwań klientów i zwyczajnie nie pasują do otoczenia.

Izba Architektów RP zaznacza również, że „przyjęcie proponowanego rozwiązania, w którym udostępniającym projekt budowlany pozostaje Skarb Państwa, rodzi poważne wątpliwości co do zakresu odpowiedzialności za ewentualne problemy lub błędy projektowe, lub wykonawcze rodzące odpowiedzialność w tych trzech sferach, zwłaszcza że budynki te mają być realizowane bez kierownika budowy”.