W niektórych przypadkach samorządy muszą opierać się na zameldowaniu, co nie zawsze jest dla nich korzystne (np. przy gospodarce odpadami, tworzeniu bazy szkół czy podsumowaniu dochodów). Pomimo tego urzędy są zobowiązane do bazowania na danych meldunkowych.
Obowiązek meldunkowy pozostałością po poprzednim ustroju
Zdaniem ekspertów obowiązek meldunkowy jest pozostałością po poprzednim ustroju. Wypowiadający się dla portalu prawo.pl Bartłomiej Ślemp z Wydziału Prawa i Administracji UW, prawnik w kancelarii Domański Zakrzewski Palinka sp. k. zauważa, że częściej spotykane jest w prawie posługiwanie się terminem miejsca zamieszkania, czyli miejscowości, w której dana osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu. Ekspert wskazuje na konieczność ujednolicenia pojęcia miejsca zamieszkania. Obecnie w Polsce wyróżnia się miejsce stałego zameldowania zgłoszone w urzędzie gminy oraz miejsce faktycznego pobytu na stałe.
Organizowanie bazy szkolnej
Zadania oświatowe obecnie realizowane są na podstawie danych meldunkowych. Informacje te służą m.in. do weryfikowania bazy szkolnej, przygotowania i organizowania placówek na podstawie uczniów zameldowanych w danym rejonie. Dzieci zamieszkałe w obwodzie szkoły przyjmowane są z urzędu na podstawie zgłoszenia, a nie meldunku. Oświadczenia te nie zawsze są zgodne z prawdą, przez co zdarza się, że liczba dzieci zgłoszonych do szkół jest wyższa niż ta, która wynika z rejestrów meldunkowym. W takiej sytuacji planowanie infrastruktury szkolnej może być utrudnione.
Deklaracje śmieciowe oraz podatki
Mieszkańcy, którzy składają deklaracje śmieciowe, podają, ile osób mieszka w nieruchomości. Często wartość ta różni się od liczby osób zameldowanych. Gminy natomiast nie mają odpowiednich narzędzi, aby sprawdzić prawidłowość deklarowanych informacji. Brak danych na temat realnej liczby mieszkańców, którzy wytwarzają odpady niejednokrotnie ma wpływ n odpowiednie planowanie infrastruktury odbioru śmieci oraz finansowanie systemu odbioru odpadów. Podatek płacony jest w miejscu zameldowania. Środki finansowe często więc płyną do miejsca, w którym osoba realnie nie przebywa. To natomiast przekłada się na zaburzenie źródeł finansowania potrzeb wspólnoty samorządowej, której taka osoba jest częścią.
Obliczanie tzw. podatku janosikowego
Potencjał dochodowy jednostek samorządu terytorialnego zależy m.in. od liczby mieszkańców. To on jest podstawą do obliczania wysokości wpłat na janosikowe. W tym celu wykorzystywane są dane zgromadzone przez GUS, które uwzględniają m.in. zameldowanie na pobyt stały. Informacje te nie zawsze odpowiadają stanowi fatycznemu. Problem ten widoczny jest zwłaszcza w dużych miastach – Warszawie i Krakowie. Według Bartłomieja Ślempa lepszym rozwiązaniem byłoby posługiwanie się informacjami na temat miejsca zapłaty podatku dochodowego lub też rachunków eksploatacyjnych dotyczących prowadzenia gospodarstwa domowego.
Potrzeba zmian w systemie ewidencjonowania ludności
Posłanka Katarzyna Ossos złożyła interpelację do MSWiA dotyczącą potrzeby wprowadzenia zmian w systemie ewidencjonowania ludności. Zwróciła się z pytaniem m.in. o to, czy trwają prace nad zniesieniem obowiązku meldunkowego. Warto zaznaczyć, że w styczniu 2013 roku uchylono przepis, który przewidywał sankcje karne za niedopełnienie obowiązku meldunkowego (art. 147 Kodeksu wykroczeń). Zniesienie obowiązku meldunkowego wymagałoby jednak wprowadzenie dla gmin zamiennej bazy danych, która ograniczyłaby chaos informacyjny i dała większe możliwości planowania.
