Umowa narusza prawo, ale nie można jej unieważnić

Umowa sprzedaży nieruchomości nie straci ważności, nawet jeśli została sporządzona z naruszeniem prawa poprzedniego właściciela do zwrotu nieruchomości wywłaszczonej. Kwestię tę rozstrzygnął Sąd Najwyższy wyrokiem ogłoszonym 15 września br.

Sprawa dotyczyła możliwości unieważnienia przez sąd cywilny umowy ustanawiającej użytkowanie wieczyste zawartej przed 1 stycznia 1998 r., sprzecznej z art. 69 ust. 1 i art. 47 ustawy z 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. Zapytanie w tej sprawie skierował do Sądu Najwyższego Rzecznik Praw Obywatelskich. Jak czytamy we wniosku: Właściwe rozstrzygnięcie tej kwestii zależy przede wszystkim od odpowiedzi na pytanie o prawną możliwość podważenia przez byłego właściciela skutków umowy sprzedaży nieruchomości osobie trzeciej, zawartej z naruszeniem prawa do zwrotu. W szczególności, jeżeli poprzedni właściciel nie ma możliwości odwrócenia skutków rzeczowych takiej umowy, w takich sytuacjach zawieszanie postępowań administracyjnych i odsyłanie zainteresowanych na drogę sądową, na której oczekiwanego skutku z założenia nie osiągną, w oczywisty sposób narusza ich konstytucyjne prawa do sprawiedliwego i terminowego rozpoznania ich sprawy o ochronę praw majątkowych.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego, mimo wątpliwości Rzecznika Praw Obywatelskich, nie istnieją podstawy prawne do unieważnienia tego rodzaju umowy.