Największe grzechy planowania przestrzennego

Już teraz koszty chaosu w dziedzinie gospodarki przestrzennej sięgają 84,3 mld rocznie (łącznie w kategoriach: osadnictwo i infrastruktura techniczna, transport i mobilność, rolnictwo, rynek nieruchomości oraz koszty zewnętrzne w środowisku przyrodniczym).

Utrzymanie obecnego stanu lub jego „kosmetyczne” zmiany grożą pogłębianiem się kryzysu, w tym destabilizacją finansów publicznych, a nawet bankructwem gmin – powiedział prof. Przemysław Śleszyński z Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, podczas konferencji „Nowe wyzwania rynku mieszkaniowego”, która odbyła się 26 kwietnia w Krakowie.

W przypadku rynku nieruchomości co roku ubywa 10,9 mld zł z powodu wykupu gruntów, roszczeń odszkodowawczych oraz pomniejszonych wpływów z podatku od nieruchomości.

Jak czytamy w zaprezentowanym podczas konferencji raporcie „Uwarunkowania, skutki i koszty chaosu przestrzennego w Polsce”, przyczynami złej kondycji gospodarki przestrzennej w Polsce są:

• wadliwe plany miejscowe powiązane z takimi czynnikami jak nadpodaż gruntów budowlanych, rozdrobnienie planów, długi czas sporządzania
• rujnujące przestrzeń decyzje lokalizacyjne, zwłaszcza tzw. WZ
• ujemny bilans publicznej gospodarki przestrzennej
• olbrzymie koszty zewnętrzne chaosu urbanistycznego i rozproszenia zabudowy.

W latach 2003-2017 ogłoszono przeszło 2 mln decyzji o warunkach zabudowy (WZ), z czego 60 proc. stanowiły pozwolenia dotyczące budownictwa mieszkaniowego. Według danych Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN ok. 50 proc. domów jednorodzinnych w Polsce wybudowano na podstawie WZ. Jednym z błędów w tym zakresie (skutkujących chaosem przestrzennym) jest niewłaściwa interpretacja zasady „dobrego sąsiedztwa”.

Eksperci alarmują, że widoczne są już zagrożenia wynikające ze zmian depopulacyjnych: rosnące niedostosowanie miejsc pracy i zamieszkania przy zwiększającej się luce podażowej, coraz bardziej rozproszone osadnictwo oraz niewydolny system administracyjno-terytorialny.